دستهبندی : کتاب مدیرت و اقتصاد
بهای نابرابری نوشته ژوزف استیگلیتز ترجمه اسماعیل رئیسی
کتاب «بهای نابرابری» (THE PRICE OF INEQUALITY) اثر نویسنده نامدار پروفسور ژوزف استیگلیتز، معاون سابق بانک جهانی و دارنده جایزه نوبل 2001 در اقتصاد است. او که فارغ التحصیل MIT و استاد دانشگاه کلمبیا است را تئوریسین در سایه جنبش 99 درصدی ها (جنبش اشغال وال استریت) می دانند. استعاره 1 درصدی ها و 99 در صدی ها را نخستین بار او در مقاله ای که برای مجله Vanity Fair نگاشت بر سر زبانها انداخت، و این تعبیر پس از آن به سرعت جهانی شد.
نویسنده کتاب که یکی از چهار اقتصاددان برتر جهان به شمار می آید در این کتاب با شبکه ای از مبانی منطقی و استدلال مبانی نظام لیبرال سرمایه داری بین المللی و در راس آن آمریکا را با قدرت هر چه تمام تر به چالش کشیده است. مطالب کتاب با انبوهی از اعداد، ارقام و مستندات که بالغ بر 100 صفحه است به گونه ای مستند می شود که هر خواننده ای را به تامل وامی دارد.
کتاب «بهای نابرابری» در 10 فصل تدوین شده است: مقدمه، مشکل یک درصد آمریکایی ها، رانت خواری و ایجاد یک جامعه نابرابر، بازارها و نابرابری، دلیل اهمیت موضوع، دموکراسی در خطر، شرایط سال 1984 در حال وقوع است، عدالت برای همه؟، نبرد بودجه، اقتصاد کلان در دست یک درصد آمریکایی ها، افق پیش رو: جهان دیگری هم امکان پذیر است.
نویسنده در تصویری کلی از نابرابری آمریکایی می نویسد:
«داستان آمریکا به طورساده چنین است: ثروتمندان ثروتمندتر میشوند، ثروتمندترین ثروتمندان باز هم ثروتمندتر میشوند، فقرا فقیرتر شده و تعداد آنها افزایش می یابد، طبقه متوسط رو به کاهش گذاشته و تحت منگنه است. درآمد آنها ثابت است یا افت میکند و تفاوت میان آنها و ثروتمندان مدام در حال افزایش است. اختلاف درآمد سرپرستان خانوار از یک سو به تفاوت دستمزد و ثروت و از سوی دیگر به تفاوت درآمد حاصل از سرمایه کشور مربوط میشود و بی عدالتی در هر دو زمینه در حال گسترش است. با افزایش نابرابری در کل اقتصاد، بی عدالتی در دستمزدها و حقوق های پرداختی نیز افزایش یافته است.»
وی درباره نقش لابی ها در سیستم اداری و مالی و سیاسی آمریکا می گوید:
«بانک داران تعداد بسیار زیادی لابیست برای نفوذ و متقاعد نمودن یک یا تمام اشخاصی دارند که می توانند نقشی در هماهنگی افرادی که هماهنگ نیستند داشته باشند. برای هر نماینده مجلس آمریکا 5/2 لابیست تخمین زده میشود. اما اقناع زمانی آسان تر است که شخص مورد هدف شما از قبل تفکرات هماهنگی با شما داشته باشد. به همین دلیل است که بانک ها و لابیست های آنها به شدت تلاش میکنند، تا مطمئن شوند دولت مدیرانی را در بانک ها تعیین میکندکه قبلا به طریقی جذب بانک ها شده باشند. تلاش بانک داران در این روند این است که نام هر کس را که عقاید آنها را قبول ندارد وتو کنند.
بخش بزرگی از نابرابری در اقتصاد ما به رانت خواری مربوط میشود. در ساده ترین شکل آن، رانت ها انتقال درآمد از سوی جامعه به سمت رانت خواران است. در مورد شرکت های نفتی و معدنی هم که به راحتی توانسته اند حق نفت و مواد معدنی را به نرخی بسیار کمتر از آنچه که می باید، به انحصار خود درآورند، موضوع همین است. مهم ترین دلیل هدر رفت منابع، تنها پارتی بازی و لابی گری است، در حال حاضر بیش از 3100 لابیست وجود دارد که برای صنایع بهداشت و درمان کار میکنند (تقریبا 6 نفر به ازای هر عضو کنگره) و 2100 لابیست، در انرژی و صنایع مرتبط با منابع طبیعی فعال هستند. همه این ها به کنار، تنها در سال 2011 بیش از 2/3 میلیارد دلار در لابی گری هزینه شده است. اینها انحراف اصلی در سیستم سیاسی ما را به نمایش می گذارد و اصلی ترین بازنده، دموکراسی ما خواهد بود.»
برنده جایزه نوبل اقتصاد درباره نقش رسانه در آمریکا می نویسد:
«رسانه ها حوزه هایی هستند که در آنجا طبقه 1 درصد برتری دارد. آنها برای خرید و کنترل خروجی های حساس رسانه ها منابعی در دسترس دارند و برخی از آنها حتی حاضر خواهند بود با زیان این کار را انجام دهند، چون این عمل یک سرمایهگذاری برای حفظ موقعیت اقتصادی آنهاست.»
مترجم در بخشی از مقدمه خویش بر این کتاب می نویسد:
«تحت نظام کمونیستی انسان از انسان بهرهکشی میکند و تحت نظام سرمایه داری درست برعکس. شاید وقتی جان کنت گالبریت این جملات را می گفت تصور نمی کرد که شرایطی سخت تر از بهره کشی هم وجود داشته باشد. در شوروی سابق پایتخت نظام سوسیالیستی جز این خبری نبود: «ما تظاهر می کردیم که کار می کنیم و آنها نیز تظاهر می کردند که به ما حقوق میدهند.» این همه چیزی بود که نزدیک به هفتاد سال بر نیمی از جهان رنگ سرخ پاشید.
پروفسور ژوزف اسنیگلیتز نوبلیست اقتصاد و نویسنده بهای نابرابری به واقع در این اثر توانسته است آنچه هم اکنون در جهان می گذرد را به خوبی به تصویر کشد. او چنان استادانه عمل میکند که گویی به تماشای سریالی جذاب نشسته ای و البته چه سریال بد فرجامی. اما امیدواری نیز در این میان کم نیست. حجم انبوه کتب و مقالاتی که در مذمت لیبرال سرمایه داری حاکم بر جهان به ویژه پس از بحران 2007 نوشته شده است و اعتراضات اینجا و آنجا به سیستم های اقتصادی مبتنی بر این تفکر، نوید نگاهی بهتر برای آینده ای شایسته تر است، آینده ای که اقتصاد بتواند از مسیر خطایی که در پیش گرفته است نجات یابد و به ماموریت اصلی خود که ایجاد بستر برای رشد و تعالی تمام انسان هاست بازگردد، البته اگر باهوشان کم خرد بگذارند. این اثر افزون بر محتوای خود دارای یک ویژگی خاص است و آن اینکه با حجم انبوهی از مستندات حمایت میشود. کمتر کتابی را می توان یافت که نویسنده برای اثبات یافته های خود تا این اندازه موفق به ارائه مدارک غیرقابل تردید شده باشد.»